Wat is PTDM, diabetes na transplantatie?
Diabetes kan ontstaan na de transplantatie van een orgaan. Dus als je een donororgaan krijgt zoals een nier, hart, lever of long. De naam voor deze diabetes is PTDM. Dit komt van Post-Transplantatie Diabetes Mellitus. Vroeger heette deze diabetes NODAT.
In het kort:
- Na een orgaantransplantatie heb je een hoger risico op diabetes.
- Diabetes die je krijgt na een transplantatie heet PTDM.
- PTDM heeft veel te maken met de anti-afstotingsmedicijnen na een transplantatie.
- PTDM lijkt veel op diabetes type 2. Maar de behandeling is meestal anders.
- De behandeling is altijd eerst met insuline. Na een tijdje kan het soms met tabletten.
Lijkt op diabetes type 2
PTDM lijkt op diabetes type 2. De problemen in het lichaam zijn hetzelfde. Je reageert bijvoorbeeld minder goed op insuline. Hierdoor is je bloedsuiker te hoog. Dit is de bloedglucose. Toch is er een eigen naam voor de diabetes die je krijgt na transplantatie. De oorzaak van PTDM heeft namelijk vaak direct te maken met de transplantatie. Het komt door de medicijnen die je daarna krijgt. Je blijft deze medicijnen altijd gebruiken.
Minstens 2-3 maanden na transplantatie
Na een orgaantransplantatie heeft bijna iedereen tijdelijk een hoge bloedglucose. Dit komt vooral door de medicijnen tegen afstoting van het nieuwe orgaan. Zoals het middel prednisolon, ook wel prednison genoemd. De bloedglucose wordt meestal weer normaal als je minder nodig hebt van de anti-afstotingsmedicijnen. Artsen noemen deze tijdelijke hoge bloedglucose geen diabetes. Is de bloedglucose na 3 maanden nog steeds te hoog? Of komt dit later weer terug? Dan krijg je de diagnose PTDM.
Hoe vaak komt diabetes na transplantatie voor?
Van 100 mensen die een orgaantransplantatie hebben gehad, krijgen 10 tot 40 mensen diabetes. Dit cijfer van 10-40 procent komt uit internationale onderzoeken. Het risico op PTDM is verschillend voor de soorten organen. De meeste mensen met PTDM krijgen diabetes binnen een jaar na de transplantatie. Maar het kan ook na bijvoorbeeld 2 of 3 jaar, of nog later. Er zijn geen cijfers over PTDM in Nederland. Waarschijnlijk krijgen hier ieder jaar ongeveer een paar honderd mensen PTDM.
De behandeling van PTDM
Mensen met PTDM beginnen vaak meteen met insuline spuiten. Dit is anders dan bij diabetes type 2. Iemand met diabetes type 2 krijgt meestal eerst pillen die de bloedglucose verlagen. Maar deze pillen gaan niet goed samen met de anti-afstotingsmedicijnen. En het is heel belangrijk dat het nieuwe orgaan goed blijft werken. Na een tijdje zijn minder anti-afstotingsmedicijnen nodig. Je zorgverlener kijkt dan of je misschien kunt overstappen van insuline naar pillen voor je bloedglucose. Dit kan niet altijd.
Risico’s voor de gezondheid
Mensen met diabetes hebben meer risico op verschillende andere aandoeningen. Bijvoorbeeld problemen met de ogen, nieren, zenuwen en het hart. Ook mensen met PTDM kunnen hiermee te maken krijgen. Maar ze hebben een extra hoog risico op problemen met het hart en de bloedvaten. Dit komt niet alleen door diabetes maar ook door de anti-afstotingsmedicijnen. Het komt ook doordat mensen voor de transplantatie al problemen hadden met hun gezondheid. Een goede behandeling van PTDM is dus belangrijk. De kans op hart- en vaatziekten en andere problemen is dan zo klein mogelijk. Of eerdere problemen worden minder snel erger.
PTDM is vrij onbekend
Nog niet veel mensen kennen PTDM. Deze vorm van diabetes komt ook pas in de afgelopen jaren vaker voor. Dit heeft te maken met nieuwe krachtige anti-afstotingsmedicijnen bij transplantaties. Er is ook nog niet zo lang een goede naam voor deze diabetes, of afspraken over de diagnose. Onderzoekers leren steeds meer over PTDM. Ze zien ook steeds beter dat het belangrijk is om PTDM nog beter te begrijpen. Dit is nodig voor een goede behandeling.
Over de oude naam NODAT
Vroeger heette PTDM anders. Namelijk NODAT. Dat komt van het Engelse New Onset Diabetes After Transplantation. Het betekent: nieuwe diabetes die ontstaat na (of door) de transplantatie. Die naam klopte niet, vonden veel artsen. Want sommige mensen hebben al diabetes voor de transplantatie. Die wordt dan daarna pas ontdekt. En iemand kan ook toevallig diabetes krijgen zonder dat dit te maken heeft met de transplantatie. Artsen bedachten in 2013 een nieuwe naam. Ze maakten ook nieuwe afspraken over wat ze precies PTDM noemen.
Artikel met medewerking van:
- Winnie van EL - verpleegkundig specialist diabetes, UMCG
Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.
Laatst bijgewerkt op: 20 december 2023