Onderzoek

Betere transplantatie van eilandjes van Langerhans

Transplantatie van eilandjes van Langerhans gebeurt niet vaak. Er zijn te weinig donororganen. En de behandeling heeft nog veel nadelen. Onderzoekers werken hard aan oplossingen, zodat meer mensen met diabetes type 1 een eilandjestransplantatie kunnen krijgen.

In het kort   

  • Transplantatie van eilandjes van Langerhans bestaat al een aantal jaren. Maar het gebeurt weinig.
  • Eilandjestransplantatie heeft veel nadelen.
  • Onderzoekers werken hard om de nadelen van eilandjestransplantatie op te lossen.
  • Ze werken aan betere technieken voor de transplantatie. De eilandjes moeten ook beter en langer werken.
  • Onderzoek naar eilandjestransplantatie heeft veel te maken met ander onderzoek. Bijvoorbeeld onderzoek naar nieuwe cellen die insuline maken. 

Wat is eilandjestransplantatie? 

Bij diabetes type 1 maak je zelf geen insuline meer. Insuline is nodig voor een goede bloedsuiker, de bloedglucose. Het lichaam maakt insuline normaal in de alvleesklier. De cellen die insuline maken zijn de bètacellen. Deze cellen zitten bij elkaar in groepjes. Dit noemen we eilandjes van Langerhans. Bij een eilandjestransplantatie krijgt iemand de eilandjes van andere mensen, uit donororganen. Transplantatie van eilandjes heeft voordelen, maar ook veel nadelen. In Nederland kan eilandjestransplantatie alleen in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Wat moet beter bij eilandjestransplantatie?  

Artsen doen maar een paar eilandjestransplantaties in een jaar. Dit is omdat er weinig donororganen zijn. Maar ook omdat de behandeling belangrijke nadelen heeft. Onderzoekers werken hard om deze nadelen op te lossen. Ze willen bijvoorbeeld meer eilandjes uit een donororgaan kunnen halen. Ze bedenken ook steeds betere technieken voor de transplantatie. Dit is nodig zodat de eilandjes beter blijven werken na de transplantatie. 

Eilandjes beter uit donoralvleesklier halen  

Eilandjes van Langerhans zijn heel gevoelig. Ze zitten ook verspreid in een alvleesklier. Het is moeilijk om ze uit een donororgaan te halen. Veel eilandjes overleven dit niet. Daarom zijn verschillende donororganen nodig voor 1 transplantatie. Onderzoekers bedenken steeds nieuwe manieren om de eilandjes beter uit het donororgaan te halen. Ze hebben nu nog maar 2 organen nodig voor 1 transplantatie. Eerst waren er 3 organen nodig. De onderzoekers maakten ook een machine die zelf eilandjes uit een donororgaan haalt, een robot. De robot doet dit sneller en beter dan mensen.

Eilandjes beter laten overleven 

Eilandjes komen niet in de alvleesklier na een transplantatie. Ze gaan met een infuus naar de lever. Hier maken ze dan insuline. Maar de eilandjes blijven niet allemaal leven. Soms gaat meer dan de helft van de eilandjes al snel kapot. Onderzoekers bekijken of eilandjes zich beter thuis voelen op andere plaatsen. Zoals ergens in de buik of de nieren, of net onder de huid. Onderzoekers kijken ook of ze de eilandjes kunnen beschermen. Bijvoorbeeld met een speciale verpakking, een soort zakje. Dit heet ook wel een kunstmatige transplantatieplaats.

Eilandjes beschermen tegen afweer  

Na de transplantatie maken eilandjes insuline. Maar ze werken steeds minder goed, of gaan zelfs kapot. Dit komt door je afweersysteem. Het ziet de eilandjes als indringers die weg moeten. Je krijgt daarom medicijnen die zorgen dat je afweer de eilandjes niet aanvalt. Dit zijn vervelende medicijnen. De eilandjes hebben hier ook last van. Onderzoekers willen dat deze medicijnen niet meer nodig zijn. Ze denken bijvoorbeeld aan een verpakking voor eilandjes die helemaal dicht is. Zodat de afweer er niet bij kan. Ze willen ook het afweersysteem leren om eilandjes met rust te laten.

Nieuwe eilandjes maken  

Er zijn te weinig donororganen. Onderzoekers willen daarom zelf nieuwe eilandjes maken. Dit is heel moeilijk. In een eilandje zitten namelijk verschillende soorten cellen. De onderzoekers beginnen met nieuwe cellen die insuline maken, de bètacellen. De nieuwe cellen moeten ook goed en veilig in je lichaam komen. Een volgende stap is dat de cellen onzichtbaar worden voor het afweersysteem. De cellen moeten hiervoor een iets ander bouwplan krijgen. Dit heet genetische modificatie. Het duurt nog een hele tijd voordat dit veilig kan.  

Eilandjestransplantatie in de toekomst  

Transplantatie van eilandjes is nu voor weinig mensen geschikt. De behandeling heeft ook veel nadelen. Wat is de beste oplossing voor de toekomst? Onderzoekers denken dat dit nieuwe bètacellen zijn, dus uit een laboratorium. En later ook nieuwe complete eilandjes. De onderzoekers werken wel verder aan betere transplantatie van donoreilandjes. Ze leren namelijk dingen die ook belangrijk zijn voor de behandeling met nieuwe bètacellen. Dit onderzoek heeft veel te maken met het onderzoek naar een verpakking voor nieuwe cellen. De verpakking is geschikt voor donoreilandjes en voor nieuwe cellen.   

Artikel met medewerking van:

  • de redactie van diabetes.nl

Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.

Laatst bijgewerkt op: 26 maart 2023

Lees meer over Onderzoek naar diabetes type 1

Volgend artikel