Diabetes type 2

Hoe werkt het dageraadfenomeen bij diabetes type 2?

Heb je diabetes type 2 en last van hoge bloedglucosewaarden in de ochtend? Dit kan komen door het dageraadfenomeen. Wat is dit? En hoe ga je ermee om?

In het kort

  • Het dageraadfenomeen veroorzaakt een hoge bloedglucose vlak nadat je wakker wordt.
  • In het Engels heet het ook wel: het dawn phenomenon.
  • De bloedglucose stijgt vroeg in de ochtend door je hormonen.
  • Bij diabetes type 2 kan het lichaam deze stijging niet of niet helemaal voorkomen.
  • Niet iedereen met diabetes type 2 merkt een dageraadfenomeen. 

Hogere bloedglucosewaarden in de ochtend

Mensen met diabetes type 2 merken soms een hogere bloedglucosewaarde in de ochtend. Meestal vlak na het wakker worden. Dit heet: het dageraadfenomeen. Of in het Engels: het dawn phenomenon. Je glucosewaarde stijgt voordat je iets eet of drinkt in de ochtend. Dit komt door wat er gebeurt met je hormonen terwijl je slaapt. 

Wat doen je hormonen als je slaapt?

Je kan je nachtrust verdelen in 2 stukken. De eerste helft van de nacht rust je lichaam uit. Vaak gebruikt je lijf dan minder insuline. In de tweede helft worden bepaalde hormonen actief. Bijvoorbeeld glucagon, groeihormonen en adrenaline. Je bloedglucose stijgt door deze hormonen. Je lichaam heeft insuline nodig om deze stijging tegen te gaan. Bij diabetes type 2 reageert je lichaam minder goed op insuline. De bloedsuiker stijgt hierdoor vaak alsnog een beetje. 

Hoe weet je of je last hebt van het dageraadfenomeen?

Of het dageraadfenomeen voor hoge bloedglucoses zorgt, kan eigenlijk alleen bepaald worden door de bloedglucose veel te meten. Dit gaat het beste met een glucosesensor. Dit is een apparaatje op je lichaam dat de glucosewaarde om de paar minuten meet. Deze kun je ook 's nachts dragen. Mensen met diabetes type 2 hebben vaak geen glucosesensor. Heb je het idee dat je bloedglucose vaak hoger is in de ochtend? Bespreek dit met je zorgverlener. Deze kan advies geven over de behandeling van diabetes type 2. 

Tips bij het dageraadfenomeen bij diabetes type 2

Een hoge bloedglucose is vervelend. Denk je dat je bloedglucose vaker hoog is als je wakker wordt? Deze tips kunnen helpen om dit te voorkomen:

  • Zorg dat je beweegt in de avond. Bijvoorbeeld een rondje wandelen of fietsen.
  • Bekijk of je anders kunt eten 's avonds. Kies bijvoorbeeld voor minder koolhydraten. Of eet iets eerder dan je gewend bent.
  • Gebruik je medicijnen bij diabetes type 2? Misschien kun je deze op een ander tijdstip nemen. Of heb je iets meer medicijnen nodig.

Overleg altijd met je zorgverlener voordat je iets verandert. Het kan gevaarlijk zijn om je voeding, beweging of medicijnen zomaar aan te passen bij diabetes type 2. Soms kan een diëtist ook helpen met advies. 

Wie krijgt last van het dageraadfenomeen?

Niet iedereen met diabetes type 2 merkt iets van het dageraadfenomeen. Het ene lichaam werkt anders dan het andere. Het is niet precies duidelijk hoeveel mensen met diabetes wakker worden met een hogere bloedglucose. 

Facebook FacebookWhatsApp Whatsapp

Artikel met medewerking van:

  • dr. Peter van Dijk - internist-endocrinoloog, UMC Groningen

Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op diabetes.nl. Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.

Laatst bijgewerkt op: 14 mei 2025