Aanspreken

“Jij kunt het helemaal niet weten, want jij hebt diabetes dus jij bent dik en dom.” Een persoonlijke aanval, toen ik zijn betoog ‘alle diabeten hebben hun ziekte aan zichzelf te danken’ onderuit haalde. Nogal een statement als geneeskundestudent op de diabetesafdeling. Ik was de enige die er tegenin ging. Bijval kreeg ik niet op deze afdeling.

In de wandelgangen hoorde ik niets anders dan denigrerende opmerkingen over mensen met diabetes. ‘dikke, domme diabeet’ bleek hier favoriet. Iedere keer als ik er iets van zei, werd ik belachelijk gemaakt. Als ik mijn mond niet open deed, was ik medeplichtig. Ik kon alleen verliezen. Artsen ben ik vervolgens gaan mijden.

Vandaag, bijna 25 jaar later, praat ik met mijn internist over zijn student. Over bejegening van mensen met diabetes, stigma’s waar mensen met diabetes mee moeten dealen, woordkeuzes die door artsen worden gemaakt. En de impact die dát op mij en andere mensen met diabetes heeft. Mijn internist en ik liggen op één lijn. Ik heb hem natuurlijk ook niet voor niets als dokter gekozen. Inmiddels neemt hij studenten mee in de wereld van diabetes. In zijn voordrachten hoor ik dat ook terug. Direct aanspreken van collega’s zou minder zinvol zijn. De arts die ik recentelijk mailde over zijn gedrag reageerde inderdaad dat hij over mijn opmerkingen heen stapt.

Neutraal taalgebruik in de spreekkamer is essentieel. Woorden als therapie ontrouw passen niet meer in de huidige zorgverlener-zorgvrager relatie. Alsof iemand ontrouw is aan de dokter die medicatie heeft voorgeschreven. Als een therapie anders wordt opgevolgd zit daar een verhaal achter, luister daarnaar. Als de bloedglucose anders uitpakt dan gewenst, geef je zorgvrager dan de ruimte om het hele verhaal te vertellen. Zó kun je aansluiten bij de achterliggende zorgvraag en echte persoonsgerichte zorg leveren.

Een persoon met diabetes is net als de dokter een mens. Door elkaar gelijkwaardig als mens te zien, kunnen gesprekken veel makkelijker verlopen. Ook hier is taalgebruik belangrijk. Stem samen af welke terminologie helpend is. Woorden die wat mij betreft geschrapt kunnen worden zijn ‘diabeet’, ‘type 1-er’ en in sommige situaties ook ‘patiënt’. Neutrale woorden als mens, persoon, zorgvrager zijn in mijn beleving passender en zeker sensitiever.

Mijn internist luistert naar de mensen die bij hem op de poli kamer komen. Hij hoort hen en denkt van daaruit mee. Op deze manier kan hij samen met zijn zorgvragers persoonsgerichte zorg creëren. Door te luisteren, hoort hij de pijn en de achterliggende verhalen van de mensen met diabetes. Daar zit zijn leercurve. Hij is zich bewust van zijn woordkeuzes en zijn gedrag. Ik voel mij hierdoor veilig om persoonlijke dingen met hem te bespreken. Mijn fijne behandelplan komt daaruit voort.

Ik blijf nog in dubio. Moet ik die oude bokken die er niets van bakken blijven aanspreken of mij concentreren op de nieuwe generatie artsen? Zou ik met dit blog bij die dode paarden toch weer nieuw leven kunnen inblazen? Dan wil ik best nog wel even verder trekken.